بازار کهنه

بازار کهنه
بازار بزازان در بازار کونه
نام	بازار کهنه
اطلاعات اثر
نام محلی	بازار کونه
نام‌های دیگر	بازار قدیم
نوع بنا	آجری
کاربری	بازار، مجموعه تاریخی
دیرینگی	دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفوی، دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۵۴۰
تاریخ ثبت ملی	۱۳۵۶
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	بله

بازار کهنه

مکان بازار کهنه روی نقشه دزفول

بازار کهنه یا بازار کونه (bāzār küna) یا بازار قدیم از گذشته یکی از اصلی ترین بازارهای منطقه شمال خوزستان بوده است و مهمترین مراکز خدماتی و تجاری شهر را در خود جای داده بوده است. این مراکز خدمات شهری از طرفی مجاور مسجد جامع و از طرف دیگر به دو سرْمیدان ختم می‌شوند. انواع صنایع دستی از قبیل خراطی (شامل ساخت شمعدانی و قلیان و…) کپو و کرتله بافی، گلیم بافی، سجاده بافی، ورشو سازی ، طلاسازی و نمدمالی در بازار قدیم دزفول دیده می‌شود. به محله بازار کهنه و اطراف آن هم محله بازار اطلاق می شود.

موقعیت

بازار در مرتفع‌ترین شیب شهر بنا شده‌است و امتداد گذرهای محلات به بازار ختم می‌شود. مراکز محلات و گذرهای اصلی بازار شهر بر اساس توپوگرافی زمین شکل گرفته‌اند و حرکت پیاده از طریق گذرها همگی به بازار ختم می‌شود. قدیمی‌ترین بنای موجود در بازار دزفول مقبره شیخ اسماعیل قصری است که وفات او در سال ۵۵۵ هجری شمسی ذکر گردیده‌است. اما دو دوره‌های اخیر به‌طور کامل بازسازی شده‌است. چهار راسته موازی، بازار قدیم دزفول را تشکیل می‌دهند، که هریک مخصوص صنف خاصی بوده‌است؛

• بازار آهنگران
• بازار بزازان
• بازار خرده فروشان
• بازار خراطان
• بازار زرگران

در مجاورت مسجد جامع و در جهت حرکت مشرق به مغرب به طرف دروازه شوشتر چندین کاروانسرای قدیمی وجود داشته‌است که متأسفانه به جز یکی دو بنای نیمه مخروبه بقیه از بین رفته‌اند.

تاریخچه

بازار اصلی شهر در میانه شهر و در کنار محله قلعه شکل گرفته بود. هستۀ اصلی بازار از مغازه های خرده فروشی تشکیل شده که در راسته های موازی شکل گرفته اند. در حاشیۀ این هسته خرده فروشی و در طی یک سلسله مراتب، کارگاه های تولیدی ازجمله ورشوسازها، نمدمالها، خراطها، مشکدوزها و صندوقسازها قرار داشتند و به مرور مجموعۀ بازار را به بخش مسکونی متصل میکردند. این سازماندهی تا اواخر دهۀ ۱۳۵۰ نیز کمابیش قابل مشاهده بود. در این بازار، نه تنها از مراکز مهم اجتماعی شهر، بلکه از چهارسوق ها و سراها نیز خبری نبود. در شهر همانطور که گزارش های تاریخی دلالت میکنند، از کاروانسرهای پررونق خبری نبوده، در عوض چندین مکان دادوستد وجود داشته که در واقع میدانهایی بودند که روستاییان و عشایر، محصولات خود را در آنجا عرضه می کردند. مشهورترین اینها، سر میدان بزرگ در شمال آن بوده که یکی از پرجنب وجوش ترین میدان های شهر بوده است. بازار خراطون، در جنوب محدوده خرده فروشی های حاشیه چیتاآقامیر، و در جنوب غربی بازار محدوده خرده فروشی های مشهور به در بقال در میان محله صحرابدر مشرقی قرار داشته است. این سه محدوده خرده فروشی در واقع، محل عرضه محصولات توسط عشایر و روستاییان نیز بوده است، که در رابطه با دروازه شمالی، دروازه شوشتر و پل قدیم و دروازه جنوبی بوده اند.