قواعد فونتیک دزفول ویکی: تفاوت میان نسخه‌ها

از دزفول ویکی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
* او خیلی کشیده که با '''/:u/''' نمایش داده می شود: مانند [[قوم]] (خویشاوند) qu:m ، [[پوم]] (نوعی پرنده) pu:m.
* او خیلی کشیده که با '''/:u/''' نمایش داده می شود: مانند [[قوم]] (خویشاوند) qu:m ، [[پوم]] (نوعی پرنده) pu:m.
* او کوتاه که با '''/o/''' نمایش داده می شود: مانند [[سُک]] (قلاب ماهی) sok.
* او کوتاه که با '''/o/''' نمایش داده می شود: مانند [[سُک]] (قلاب ماهی) sok.
* ـِ بلند متمایل به ی که با '''/é/''' نمایش داده می شود: مانند [[سیل]] (نگاه) sél، نشینِی (امر نشستن) neşiné.
* ـِ بلند متمایل به ی که با '''/é/''' نمایش داده می شود: مانند [[سیل]] (نگاه) sél، نشینِی (امر نشستن) neşiné ، مره (مرد) méra .
* ـِ کوتاه که با '''/e/''' نمایش داده می شود: مانند [[تنگ]] (پر) teng، [[قنج]](نیش حشره) qenj.
* ـِ کوتاه که با '''/e/''' نمایش داده می شود: مانند [[تنگ]] (پر) teng، [[قنج]](نیش حشره) qenj.
* ا بلند که با '''/aa/''' نمایش داده می شود: مانند [[قاد]] (کفل) qaad ، [[تال]] (ورودی کت) taal .
* ا بلند که با '''/ā/''' نمایش داده می شود: مانند [[قاد]] (کفل) qād ، [[تال]] (ورودی کت) tāl .
* ـَ کشیده که با '''/á/''' نمایش داده می شود: مانند [[بره]] (کفگیر) bára  ، دقه (خالکوبی) /dáqa/.


==صامت ها==
==صامت ها==
حروف بدون صدا در دزفولی از فارسی متداول و معیار بیشترند چرا که حروفی مانند ح و عین و غین به وضوح دارای تلفظی غلیظ و مشابه عربی هستند. بر خلاف فارسی تشدید در میان لغات دزفولی به کرات مشاهده می شود.
صامت ها در دزفولی از فارسی متداول و معیار بیشترند چرا که حروفی مانند ح و عین و غین به وضوح دارای تلفظی غلیظ و قابل تشخیص از واج های صامت مشابه مثل ه ، ا و یا ق هستند. البته حرف ژ نیز در گویش دزفولی قدیم به صورت ج تلفظ می شده ولی امروزه در کلمات وارداتی مثل انرژی به صورت ژ ادا می شود.
* حروف بدون صدای متداول به صورت زیر هستند:
{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto"
!  صامت|| فونتیک || کاربرد || معنی
|-
| ب || /b/ || [[برد]] /bard/ || سنگ
|-
| پ|| /p/ || [[کپو]] /kapu/ || سبد
|-
| ت || /t/ ||  [[ختمی]] /xátmi/ || ختمی
|-
| ج|| /j/|| [[جون]] /javan/ || هاون چوبی بزرگ
|-
| چ || /ç/|| [[کچه]] /káça/ || چانه
|-
| ح|| /ḥ/|| [[بحتیه]] /baḥtia/ || شیربرنج
|-
| خ|| /x/|| [[پختار]] /pextār/ || وجین
|-
| د|| /d/|| [[تندو]] /tondu/ || بقچه
|-
| ر|| /r/|| [[ترتول]] /tartul/ || سبزی خوردن
|-
| ز|| /z/|| [[آبزه]] /ābázá/|| تقاص
|-
| س|| /s/|| [[مسقنه]] /masqena/ || ظرف بزرگ آب
|-
| ش|| /ş/|| [[قمش]] /qomeş/ || قنات
|-
| ع|| /'/ ||  [[عس]] /ass'/ || استخوان
|-
| غ|| /ġ/ || [[لغت]] /laġat/ || لگد
|-
| ف|| /f/ || [[عفتو]] /aftow'/ || آفتاب
|-
| ق|| /q/ || [[تقاله]] /toqāla/ || زخم
|-
| ک|| /k/ || [[لکه]] /lekka/ || کهنه پارچه
|-
| گ|| /g/ || [[علاگه]] /allāga'/ || زنبیل
|-
| ل|| /l/ || [[سله]] /sála/ || سطل
|-
| م|| /m/ || [[کمچه]] /kámça/ || قاشق بزرگ
|-
| ن|| /n/ || [[اندر]] /endar/ || بی حفاظ
|-
| و|| /v/ || [[گوه]] /gava/ || بن بست
|-
| ه|| /h/ || بهار /bohār/ || بهار
|-
| ی|| /y/ || [[یردن]] /yárdan/ || جویدن
|}
 
عین که اگر به صورت غلیظ و حلقی مشاله عربی تلفظ شود با /'/ نمایش داده می شود:  بیعار /bé'ār/ و گرنه همان /a/ خواهد بود.
 
==تشدید==
* بر خلاف فارسی تشدید در میان لغات دزفولی به کرات مشاهده می شود. مانند [[تکّه]] /tekka/ ، [[حدّه]] /ḥedda/ و یا [[حکّه]] /ḥakka/.
* به طرز جالبی بسیاری از کلمات عربی مشدّد بدون تشدید و با ـَ کشیده ادا می شوند مثل بنا /bána/ ، صراف /sárāf/ ، بنی نجار /bani nájār/.

نسخهٔ ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۵۵

ابندا باید گفت تلفظ در گویش دزفولی یکسان نیست و ممکن است در میان مردم یک منطقه با مناطق دیگر اندکی متفاوت باشد. از سوی دیگر بسیاری از مصوت ها در گویش های متداول فارسی وجو ندارد. برای ثبت و یکسان سازی تلفظ ها می توان لغاتی را به عنوان شاهد هر مصوت در نظر گرفت.

مصوت ها

  • او بلند متمابل به واو که با /ow/ نمایش داده می شود: مانند قول (عمیق) qowl، مور (مُهر) mowr.
  • او کشیده که با /u/ نمایش داده می شود: مانند سور (شور)sur ، مور (مورچه) mur.
  • او خیلی کشیده که با /:u/ نمایش داده می شود: مانند قوم (خویشاوند) qu:m ، پوم (نوعی پرنده) pu:m.
  • او کوتاه که با /o/ نمایش داده می شود: مانند سُک (قلاب ماهی) sok.
  • ـِ بلند متمایل به ی که با /é/ نمایش داده می شود: مانند سیل (نگاه) sél، نشینِی (امر نشستن) neşiné ، مره (مرد) méra .
  • ـِ کوتاه که با /e/ نمایش داده می شود: مانند تنگ (پر) teng، قنج(نیش حشره) qenj.
  • ا بلند که با /ā/ نمایش داده می شود: مانند قاد (کفل) qād ، تال (ورودی کت) tāl .
  • ـَ کشیده که با /á/ نمایش داده می شود: مانند بره (کفگیر) bára ، دقه (خالکوبی) /dáqa/.

صامت ها

صامت ها در دزفولی از فارسی متداول و معیار بیشترند چرا که حروفی مانند ح و عین و غین به وضوح دارای تلفظی غلیظ و قابل تشخیص از واج های صامت مشابه مثل ه ، ا و یا ق هستند. البته حرف ژ نیز در گویش دزفولی قدیم به صورت ج تلفظ می شده ولی امروزه در کلمات وارداتی مثل انرژی به صورت ژ ادا می شود.

  • حروف بدون صدای متداول به صورت زیر هستند:
صامت فونتیک کاربرد معنی
ب /b/ برد /bard/ سنگ
پ /p/ کپو /kapu/ سبد
ت /t/ ختمی /xátmi/ ختمی
ج /j/ جون /javan/ هاون چوبی بزرگ
چ /ç/ کچه /káça/ چانه
ح /ḥ/ بحتیه /baḥtia/ شیربرنج
خ /x/ پختار /pextār/ وجین
د /d/ تندو /tondu/ بقچه
ر /r/ ترتول /tartul/ سبزی خوردن
ز /z/ آبزه /ābázá/ تقاص
س /s/ مسقنه /masqena/ ظرف بزرگ آب
ش /ş/ قمش /qomeş/ قنات
ع /'/ عس /ass'/ استخوان
غ /ġ/ لغت /laġat/ لگد
ف /f/ عفتو /aftow'/ آفتاب
ق /q/ تقاله /toqāla/ زخم
ک /k/ لکه /lekka/ کهنه پارچه
گ /g/ علاگه /allāga'/ زنبیل
ل /l/ سله /sála/ سطل
م /m/ کمچه /kámça/ قاشق بزرگ
ن /n/ اندر /endar/ بی حفاظ
و /v/ گوه /gava/ بن بست
ه /h/ بهار /bohār/ بهار
ی /y/ یردن /yárdan/ جویدن

عین که اگر به صورت غلیظ و حلقی مشاله عربی تلفظ شود با /'/ نمایش داده می شود: بیعار /bé'ār/ و گرنه همان /a/ خواهد بود.

تشدید

  • بر خلاف فارسی تشدید در میان لغات دزفولی به کرات مشاهده می شود. مانند تکّه /tekka/ ، حدّه /ḥedda/ و یا حکّه /ḥakka/.
  • به طرز جالبی بسیاری از کلمات عربی مشدّد بدون تشدید و با ـَ کشیده ادا می شوند مثل بنا /bána/ ، صراف /sárāf/ ، بنی نجار /bani nájār/.