پل قدیم

پل قدیم
پل قدیم
	نمای جنوبی پل قدیم
نام	پل قدیم
اطلاعات اثر
نام محلی	پل کونه
نام‌های دیگر	پل ساسانی
نام‌های قدیمی	پل اندامش
نوع بنا	سنگی با روکش آجری
سال‌های مرمت	صفویه و پهلوی یکم
کاربری	پل
کاربری کنونی	پل عابر پیاده
دیرینگی	بیش از ۱۷ قرن
دورهٔ ساخت اثر	ساسانیان
بانی اثر	شاپور اول
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۸۴
تاریخ ثبت ملی	۱۵ دی ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	بله
	پل قدیم روی نقشه ایران; ۳۲°۲۲′۵۵″شمالی ۴۸°۲۳′۲۵″شرقی / ۳۲٫۳۸۱۹۸۳۳۸۵۹۶۰۰۳۴°شمالی ۴۸٫۳۹۰۳۷۷۰۸۲۷۳۸۷۳°شرقی

پل قدیم مهم‌ترین اثر تاریخی شهر است. این پل که دو منطقه شرقی و غربی دزفول را به هم وصل می‌سازد، در حقیقت یکی از راه‌های رابط منطقه جندی شاپور و سرزمین بین‌النهرین بوده، که به دستور شاپور اول پس از پیروزی بر والرین و با به‌کارگیری اسرای رومی ساخته شده‌است.^[۱]

تاریخچه

این پل در سال ۲۶۰ میلادی (در حدود ۱۷۵۰ سال پیش) به دستور شاپور اول ساسانی و بدست ده‌ها هزار اسیر رومی بر روی رود دز ساخته شد و به همین دلیل این پل به پل رومی نیز مشهور است. برای حفاظت از پل قلعه‌ای نیز بنا شد که در محل قدیمی آن محله‌ای به همین نام (قلعه) وجود دارد.

این پل دارای ۱۴ دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می‌کند، پل قدیم از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی باز سازی شده‌است اما پایه‌های پل حکایت از دوران ساسانی دارد.^[۲]

ساختار تاریخی

این پل برروی رودخانه دز واقع شده و ساختمان فعلی آن در دوران صفویه بر روی ساختمان قبلی بنا شده‌است. ساختمان این پل متشکل از بافت معماری متعلق به سه دوره تاریخی است. بخش‌هایی از پایه‌های پل مربوط به دوره ساسانی و بخش طاقدیسی پل مربوط به دوره صفویه و از نمونه‌های طاقهای دوره اسلامی است و سرانجام بخش عرشه پل که از مصالح جدیدی همچون سیمان و فلز ساخته شده‌است مربوط به دوره پهلوی اول است. پس از احداث سد دز فشار آب رودخانه بر این پل بسیار کاهش یافت.

عبور و تردد بر روی پل

پل قدیم دزفول از معدود پل‌هایی در دنیاست که با داشتن بیش از هفده قرن، عبور و مرور خودروها بر روی آن انجام می‌شده‌است. این ترددها موجب تخریب و سست کردن پایه‌ها و نابود شدن پل به صورت تدریجی می‌انجامید که بالاخره در سال‌های ۸۸، ۸۹ ه‍.ش این موضوع جدی گرفته شد و تردد خودروها به کلی از روی این پل باستانی متوقف شد و هم‌اکنون گذر با پای پیاده از روی آن ممکن است.^[۳]

در میانه دهه هفتاد شمسی سازه ای فولادی در عرشه شمالی پل به منظور تعریض بخش قدیمی پل برای احداث پیاده رو احداث شد. علاوه بر این سازه فولادی، دیواری آجری نیز برای جدا کردن پباده رو از سواره رو ساخته شد که به دلیل وزن بالا و اعمال فشار زیاد بر روی پل بعد از چند سال تخریب شد. بخش اعظم سازه فولادی بخش غربی نیز در سال ۱۳۹۰ جمع آوری شد.