۲٬۵۷۱
ویرایش
←دریچه یا دریزه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Shavadun.jpg|thumb|250 px|شوادون]] | [[پرونده:Shavadun.jpg|thumb|250 px|شوادون]] | ||
'''شوادون''' (şavaadun) به معنی شبستان پایین است و احتمالا از زبان لری وارد شده است. این کلمه از دو بخش ''شوا'' به معنی شب ها و ''دون'' یا ''دومِن'' به معنای پایین گرفته شده و معادل سرداب است. برخی گفته اند ریشه این کلمه از '''شوتاپواتا''' است به معنی شریک بودن در کندن کت می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= عنایت اله|نام= |کتاب= شهرهای ایران در زمان ساسانیان و اشکانیان| ناشر= |سال= 1377|مکان= |شابک=}}</ref> | '''شوادون''' (şavaadun) به معنی شبستان پایین است و احتمالا از زبان لری وارد شده است. این کلمه از دو بخش ''شوا'' به معنی شب ها و ''دون'' یا ''دومِن'' به معنای پایین گرفته شده و معادل سرداب است. برخی گفته اند ریشه این کلمه از '''شوتاپواتا''' (shautapwata) است به معنی شریک بودن در کندن کت می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= عنایت اله|نام= |کتاب= شهرهای ایران در زمان ساسانیان و اشکانیان| ناشر= |سال= 1377|مکان= |شابک=}}</ref> | ||
از دیر باز برای فرار از گرمای طاقت فرسای تابستان در درون سردابه‌هایی عمیق که از تابش آفتاب محفوظ بوده‌است، ساعات گرم روز را می‌گذرانیده‌اند. از نمونه‌های مشخص این شوادون‌های زیبا را می‌توان شوادون آقامیر که اکنون مخروبه‌است و شوادون منزل مهدوی نزدیک بقعه شاه رکن‌الدین را مثال زد. | از دیر باز برای فرار از گرمای طاقت فرسای تابستان در درون سردابه‌هایی عمیق که از تابش آفتاب محفوظ بوده‌است، ساعات گرم روز را می‌گذرانیده‌اند. از نمونه‌های مشخص این شوادون‌های زیبا را می‌توان شوادون آقامیر که اکنون مخروبه‌است و شوادون منزل مهدوی نزدیک بقعه شاه رکن‌الدین را مثال زد. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==اجزای شوادون == | ==اجزای شوادون == | ||
===ورودی=== | ===ورودی=== | ||
شوادون دارای یک ورودی نسبتاً عریض است بین ۱.۲ تا ۱.۸ متر که معمولاً در یک قسمت از حیاط قرار دارد در برخی از موارد در یک ایوانچه در | شوادون دارای یک ورودی نسبتاً عریض است بین ۱.۲ تا ۱.۸ متر که معمولاً در یک قسمت از حیاط قرار دارد در برخی از موارد در یک ایوانچه در جنب حیاط قرار می‌گیرد و غالباً بدون در میباشد و برای تامین ایمنی دور آن را دیوار جان پناه اجرا می‌کردند. | ||
[[پرونده:Shavadun_plan.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|اجزای یک شوادون<!--توضیح-->]] | [[پرونده:Shavadun_plan.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|اجزای یک شوادون<!--توضیح-->]] | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
صحن بخش اصلی شوادون با پلان مربع می باشد گاهی چند ضلعی اجرا میشود. در شوادون های بزرگ اختلاف سطح سخت از سایر قسمت ها موجب هویت بخشی به آن میشود و در کل سه عامل وحدت دهنده و انتظام بخش به تمام قسمت های آن می باشد. | صحن بخش اصلی شوادون با پلان مربع می باشد گاهی چند ضلعی اجرا میشود. در شوادون های بزرگ اختلاف سطح سخت از سایر قسمت ها موجب هویت بخشی به آن میشود و در کل سه عامل وحدت دهنده و انتظام بخش به تمام قسمت های آن می باشد. | ||
===کت=== | ===کت=== | ||
به جز وجه اول | به جز وجه اول صحن شوادون که به پلکان وصل سه وجه دیگر اتاقک هایی به نام کت متصل می باشد. کت ها حداکثر با یک اختلاف سطح از صحن جدا می شوند. | ||
===تال=== | ===تال=== | ||
کت های شوادون در برخی از موارد به شوادون های همسایه با یک تونل یا دریچه وصل می شوند که به آن تال می گویند در حقیقت تالها شبکه ارتباطی زیر زمینی برای یک گروه خانه که ارتباط فامیلی و همسایگی نزدیکی دارند می باشد خانه ای که در نزدیک رودخانه یا قنات واقع می باشد کانال اتصال دهنده | کت های شوادون در برخی از موارد به شوادون های همسایه با یک تونل یا دریچه وصل می شوند که به آن [[تال]] می گویند در حقیقت تالها شبکه ارتباطی زیر زمینی برای یک گروه خانه که ارتباط فامیلی و همسایگی نزدیکی دارند می باشد خانه ای که در نزدیک رودخانه یا قنات واقع می باشد کانال اتصال دهنده آنها میباشد که در این صورت از کوران هوای بسیار خنک قنات نیز بهره مند می شوند. | ||
===دریچه یا دریزه=== | ===دریچه یا دریزه=== | ||
بلااستثنا در تمام شوادون ها هواکشی در صحن یا کت ها جهت تهویه تعبیه شده است که نام در کوچک آن را به خود گرفته و به آن دریزه گفته میشود. در شوشتر به سی سرا نیز می گویند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = مهندس محسن بینا|نشانی=https://journal.ut.ac.ir/article_19039_bdd8626d54f4f9bcae7ca0d993d60902.pdf |عنوان= تجزیه و تحلیل اقلیمی شوادون ها در خانه های دزفول| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> | بلااستثنا در تمام شوادون ها هواکشی در صحن یا کت ها جهت تهویه تعبیه شده است که نام در کوچک آن را به خود گرفته و به آن دریزه گفته میشود. در شوشتر به آن سی سرا نیز می گویند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = مهندس محسن بینا|نشانی=https://journal.ut.ac.ir/article_19039_bdd8626d54f4f9bcae7ca0d993d60902.pdf |عنوان= تجزیه و تحلیل اقلیمی شوادون ها در خانه های دزفول| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||